Het Sint-Vincentiuskerkje in Velp is de oude R.K. Parochiekerk van Velp. Sinds 1977 vinden er wekelijks op zaterdag en/of zondagen kunstexposities en muziekconcerten plaats. De organisatie daarvan is in handen van Stichting Kunst in het Kerkje. De kerk is een Rijksmonument en eigendom van de gemeente Land van Cuijk.
Romaans
Het kerkje stamt uit de 12e eeuw en is oorspronkelijk gebouwd als een eenvoudig Romaans zaalkerkje. Het was zo groot als het huidige schip (middelste gedeelte). Gebouwd van tufsteen en voorzien van vier kleine rondboogvensters. De ingang zat in de zuidgevel. Dat deel van de zuidgevel is vermoedelijk nog een overblijfsel van oorspronkelijke kerk en is daarmee het oudste stuk muur van de provincie Brabant. Het kerkje is oorspronkelijk gewijd aan de heilige Vincentius Madelgarius.
Er zijn aanwijzingen dat Velp al sinds de 10e eeuw banden had met het klooster in Zinnik (Henegouwen in België), waarvan Vincentius de stichter was.
In de 13de eeuw bouwt men aan de westzijde een bakstenen toren zonder steunberen en even breed als de kerk. Aan de oostzijde verschijnt een klein priesterkoor.
In de 14e eeuw verbreedt men dat priesterkoor tot de breedte van het schip en verhoogt men ook het dak. Daarmee steekt het koor boven het schip uit. Het koor is voorzien van een fraaie ‘driesluiting’ en voorzien van gotische spitsboogvensters.
In de 15e/16e eeuw verhoogt men het schip tot de hoogte van het priesterkoor. In de zuidmuur wordt de toegang dichtgemetseld en krijgt de kerk via de toren een nieuwe ingang met spitsboog.
Land van Ravenstein
Velp maakt van 1150 tot 1794 deel uit van het Land van Ravenstein.
In 1648 werd de katholieke godsdienst in de Meierij van 's-Hertogenbosch en het Land van Cuijk, waar Grave toe behoorde, verboden. Het Land van Ravenstein bleef katholiek. Daarom bleef de Vincentiuskerk bespaard van de beeldenstorm en als kerk vierde het hoogtijdagen. Katholieken uit Grave en de regio kwamen in grote getalen naar deze kerk.
In deze periode kreeg de kerk een andere patroonheilige, zij het met dezelfde naam. De oorspronkelijke patroon Vincentius maakt in ieder geval vóór 1675 plaats voor de heilige diaken en martelaar Vincentius uit Saragossa (Spanje).
Brand
Op 29 juli 1674 schieten soldaten van het Staatse leger het kerkje in brand. Torenspits en dak branden af, maar werden nog hetzelfde jaar hersteld. De kerk werd daarbij iets verkleind. De toren kreeg een nieuwe spits en het jaar daarop een klok. Het Staatse leger, Oranjegezinde leger was bezig de stad Grave te bevrijden van de Franse bezetters.
Mogelijk is bij de herbouw van de kerk in 1674 ook de lage zijbeuk aan de noordzijde aangebracht. Deze kreeg gewelven en het schip werd in voorzien van een houten plafond. Ook werd de deur in de toren vernieuwd. In 1755 werd een nieuw orgel in gebruik genomen.
Te klein
In 1936 werd begonnen met een nieuwe, grotere, parochiekerk die 2500 meter verderop in Nieuw-Velp werd gebouwd. De klok en het orgel werden overgebracht en in 1937 werd de nieuwe kerk ingewijd.
Het oude kerkje komt leeg te staan en raakt in verval. Van 1944-1945 liggen er geallieerde militairen ingekwartierd, wat het verval bespoedigt. Uiteindelijk is de kerk van 1961-1963 gerestaureerd onder leiding van architect J. Strik. Daarbij zijn 17e- en 18e-eeuwse wijzigingen verwijderd. Na herstel is het kerkje in gebruik genomen onder de naam Maria Visitatiekerk. Dit echter slechts voor korte tijd.
Daarna is het nog korte tijd een kapel van de Nederlandse Gidsen Bond geweest, waarna het opnieuw leeg kwam te staan.
(Gidsen maken het kerkje schoon - BHIC).
In 1977 krijgt de Stichting Kunst in het Kerkje het kerkje in gebruik van de gemeente Grave en organiseert vanaf dat jaar exposities en concerten in de ruimte. Door zijn bijzondere inspirerende uitstraling en akoestiek, een geliefde ruimte gebleken om te exposeren en muziek te laten klinken.
Pastoor Loefsweg 1 Velp-Grave (NB) | info@kunstinhetkerkje.nl | RSIN/Fiscaal nummer: 816692178